Odporność swoista i nieswoista – co to jest?

Układ odpornościowy stoi na straży zdrowia organizmu. By jak najlepiej chronić go przed niechcianymi patogenami, korzysta z dwóch rodzajów odporności: nieswoistej i swoistej. Co to jest odporność swoista, a czym jest odporność nieswoista? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym artykule.

Czym jest odporność organizmu i jakie są jej typy?

Układ odpornościowy, inaczej nazywany immunologicznym, to złożony system, który stanowi pierwszą linię obrony organizmu przed niechcianymi patogenami, czyli np. infekcjami. Z tej definicji można wywnioskować, że odporność będzie niczym innym, jak zdolnością organizmu do rozpoznawania i obrony przed patogenami.

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje odporności:

• nieswoistą (wrodzoną),
• swoistą (nabytą).

Odporność nieswoista jest typowa dla całego gatunku ludzkiego. Z kolei odporność swoista jest właściwa dla każdego z osobna i związana z tzw. pamięcią immunologiczną.

Co to jest odporność swoista?

Odporność swoista to inaczej odporność nabyta. Organizm nie otrzymuje jej w drodze dziedziczenia. Żeby została wytworzona, organizm musi mieć kontakt z konkretnym patogenem. Wytwarzanie tego rodzaju odporności jest nazywane potocznie hartowaniem organizmu.

Jakie są najważniejsze cechy odporności swoistej?

• Wytwarza się w kilka (średnio 5-7) dni. Zaczyna działać wtedy, gdy patogeny wnikną do organizmu i rozpocznie się infekcja.
• Dwa najważniejsze rodzaje komórek, które działają w odporności nabytej, to limfocyty T oraz limfocyty B.
• Pamięć odporności nabytej ma trwały charakter.
• Jej działanie polega na możliwości wytwarzania dużej ilości receptorów. Wspomniane receptory są w stanie rozpoznawać poszczególne antygeny.
• Receptory, które powstają w odporności swoistej, nie podlegają dziedziczeniu.

Jakie są rodzaje odporności swoistej?

Odporność swoista to rodzaj odporności, którą organizm wykształca przez całe życie. Może ją kształtować w sposób bierny lub czynny. Odporność bierna tworzy się po wprowadzeniu do organizmu określonych przeciwciał, natomiast czynną organizm wytwarza samodzielnie. Rodzaje odporności swoistej to:

• odporność bierna naturalna,

Ten rodzaj odporności wytwarza się po podaniu matczynych przeciwciał.

• odporność bierna sztuczna,

Wykształca się po podaniu surowicy. Chodzi tu o surowicę odpornościową, która znajduje się w przeciwciałach, które wytwarzają się w organizmie osoby, która była zakażona, ale wyzdrowiała.

• odporność czynna naturalna,

To rodzaj odporności, który tworzy się po przebyciu infekcji.

• odporność czynna sztuczna,

Wykształca się po podaniu szczepionki, na skutek odpowiedzi immunologicznej.

Co to jest odporność nieswoista?

Odporność nieswoista to inaczej odporność wrodzona. Jest nabywana w drodze dziedziczenia i w większości uwarunkowana genetycznie. Oznacza to, że nie mogą jej kształtować żadne dodatkowe działania lub czynniki środowiskowe. Odporność nieswoista kształtuje się w trakcie okresu płodowego oraz w pierwszych miesiącach życia. Żeby została wytworzona, nie jest konieczny wcześniejszy kontakt z patogenem.

Za odporność nieswoistą odpowiadają:

• skóra i błony śluzowe,

To fizyczna zapora dla patogenów. Utrudnia im przedostanie się do organizmu.

• reakcje zapalne.

Reakcje zapalne służą dezaktywacji patogenów, takich jak np. gorączka, kaszel czy ból różnego pochodzenia.

Odporność nieswoista zapobiega wnikaniu bakterii, wirusów i innych patogenów do organizmu. Jeśli ta naturalna bariera ochronna zawiedzie, zadaniem tego rodzaju odporności jest jak najszybsze unieszkodliwienie patogenu – zanim wyrządzi szkody w organizmie. W przypadku odporności nieswoistej, reakcja obronna organizmu zachodzi samoczynnie, nie wymaga dodatkowej aktywacji.

Odporność swoista a nieswoista – najważniejsze różnice

Jak łatwo odróżnić odporność swoistą od nieswoistej? Odporność swoista jest nabyta, w przeciwieństwie do odporności nieswoistej (wrodzonej), którą każdy organizm otrzymuje w drodze dziedziczenia. Odporność swoista wytwarza się w kilka dni, a nieswoista – kilka minut. Dodatkowo, odporność swoista ma trwałą pamięć immunologiczną, a nieswoista takiej pamięci nie posiada. W odporności nieswoistej mamy do czynienia z ograniczoną liczbę receptorów, kiedy w odporności swoistej występuje duża różnorodność receptorów.

Jak wzmocnić układ odpornościowy?

Układ odpornościowy można wzmacniać na wiele sposobów. Wszystko po to, by działała efektywnie przez cały czas. Jak można to zrobić? Chociażby, dbając o pełnowartościową dietę, bogatą w niezbędne składniki mineralne i witaminy. W niektórych przypadkach, można dodatkowo wspomóc się suplementacją. Warto sięgnąć po produkty Sambucol. Zawarte w nich owoce czarnego bzu, wspierają prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Oprócz właściwej diety, dobrze jest pomyśleć o zdrowiu psychicznym. Stres i przemęczenie negatywnie odbijają się na kondycji układu odpornościowego.

Bibliografia:

https://zpe.gov.pl/a/jak-dziala-uklad-odpornosciowy/D1BqAGClh (dostęp: 31.07.21)

https://radioklinika.pl/odpornosc-swoista-definicja-i-podzial/ (dostęp: 31.07.21)

https://www.medme.pl/artykuly/odpornosc-swoista-i-nieswoista-rodzaje-odpornosci,74073.html (dostęp: 31.07.21)

https://portal.abczdrowie.pl/odpornosc-nieswoista-mechanizmy-obronne-podzial-dzialanie (dostęp: 31.07.21)