Dieta a odporność u dzieci

Czy dieta ma wpływ na odporność u dzieci? Liczne opracowania udowadniają, że tak – i to znaczny. Co więcej, istotne jest tutaj nie tylko żywienie samych maluchów, ale również mamy w okresie ciąży. Jak wynika ze Stanowiska Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii [3], czynniki żywieniowe działające w krytycznym okresie rozwoju pre- i postnatalnego mają istotny wpływ na zdrowie dziecka w jego późniejszym życiu. Co zatem zrobić, by już samym pożywieniem wzmocnić odporność u dziecka? Jak to zrobić? Wyjaśniamy!

Dieta a odporność – wpływ żywienia na zdrowie dziecka

Odporność u dzieci jest budowana już od wieku płodowego, a żywienie w pierwszym roku ich życia ma szczególne znaczenie dla dalszego rozwoju ich organizmów. Niewłaściwa ilość składników odżywczych, a nawet nieodpowiedni czas i sposób ich podawania mogą na stałe zmienić metabolizm dziecka, tym samym zwiększając ryzyko zachorowań – między innymi na choroby alergiczne czy układu krążenia [3]. Natomiast pełnowartościowe posiłki wzmacniają odporność dziecięcego organizmu, zapobiegając rozwojowi chorób związanych z nieprawidłowym żywieniem, takich jak krzywica lub próchnica zębów czy niedokrwistość. Co więcej, mają znaczący wpływ na aktywność dziecka, jego ogólne dobre samopoczucie oraz zdolność uczenia się [4].

A jak dokładnie prawidłowe żywienie wpływa na odporność u dzieci? Odpowiedź na to pytanie jest związana z samą budową organizmu każdego człowieka, nie tylko tego małego. Jednym z jego podstawowych budulców są proteiny niezbędne do prawidłowego rozwoju młodego organizmu. Białka budują przeciwciała chroniące organizm przed infekcjami, dlatego też niezwykle istotne w diecie dzieci są produkty mleczne i mięso, a także rośliny bogate w proteiny, takie jak strączki czy orzechy. Niemniej ważne dla prawidłowej pracy układu odpornościowego dziecka są nienasycone kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3 wspierające organizm w walce z infekcjami oraz obniżające stany zapalne. Ich głównym źródłem są ryby morskie (np. łosoś, śledź) oraz tłuszcze roślinne (np. olej rzepakowy, lniany) [2].

Duże znaczenie w zagadnieniu dieta a odporność dziecka ma także błonnik, którego frakcje są fermentowane w jelicie grubym, a produktami tejże fermentacji są kwasy tłuszczowe z grupy SCFA hamujące rozwój patogentów w jelitach. Błonnik pokarmowy występuje między innymi w kaszy gryczanej i pęczak, płatkach owsianych, burakach, jabłkach oraz gruszkach [2].

Witaminy a odporność dla dzieci

Istotny wpływ na odporność dzieci mają również witaminy. Pierwszą z nich jest witamina A, która (między innymi) jest niezbędna do utrzymania ciągłości nabłonka przewodu pokarmowego, a także układu oddechowego oraz moczowo-płciowego, w efekcie chroniąc je przed infekcjami. Istotnymi źródłami witaminy A są np. jajka, sery podpuszczkowe, jarmuż, marchew i brzoskwinie [2].

Kolejną ważną dla dziecięcego (i nie tylko!) organizmu witaminą jest witamina D, która pomaga chronić układ oddechowy oraz układ pokarmowy przed infekcjami. Do jej głównych źródeł pokarmowych należą przede wszystkim tłuste ryby, żółtko jaj oraz przetwory mleczne. Jednak, ze względu na wysoki poziom niedoborów witaminy D wśród Polaków, zalecana jest jej suplementacja [2].

W prawidłowym rozwoju dzieci nie można również pominąć witaminy B₉ znanej również pod nazwą „kwas foliowy”. Co istotne, kobiety w ciąży są znacznie narażone na niedobory kwasu foliowego, co w pierwszym trymestrze ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wad u dziecka, w tym trisomii 21 (zespołu Downa). Dlatego też niezwykle istotna jest suplementacja witaminy B₉ w okresie ciąży w ilości 400 μg na dobę. Zaleca się ją również u dzieci, ponieważ obróbka termiczna warzyw i mięs, które są głównym źródłem folianów (pod których postacią witamina ta występuje w żywności), może prowadzić do ich utraty nawet w 70 procentach. Dzieciom w wieku od 7 do 12 lat zaleca się suplementację kwasu foliowego w ilości 250 μg/dobę, a od 13 do 16 lat: 330 μg/dobę [2].

Ogromny wpływ na odporność u dzieci ma również witamina C. Wykazuje właściwości przeciwutleniające, chroniąc organizm przed negatywnym wpływem wolnych rodników, co w okresie infekcji prowadzi do skrócenia czasu ich przebiegu. W diecie można dziecku dostarczać witaminę C między innymi poprzez paprykę, natkę pietruszki, kapusty różnego rodzaju czy ziemniaki, a także porzeczki, maliny i truskawki [2].

Jak wzmocnić odporność dziecka?

Poza dbaniem o prawidłowe żywienie dziecka (oraz kobiety w okresie ciąży), opiekunowie mogą wzmacniać jego odporność poprzez właściwą suplementację. Istotne jest nie tylko uzupełnianie witaminy D oraz kwasu foliowego, ale również – szczególnie w okresie wzmożonej zachorowalności, czyli jesienno-zimowym – witaminy C. Właściwym uzupełnieniem diety może być preparat zawierający sok z owoców czarnego bzu taki jak Sambucol Original Formula, Sambucol Kids czy Sambucol Junior.

Jak wykazują liczne badania, wspomniany sok zawiera wysoką zawartość witaminy C [1]. W przypadku niemowląt powyżej 6. miesiąca życia właściwym wyborem będzie Sambucol Baby, preparat zawierający standaryzowany ekstrakt z owoców bzu czarnego – poza witaminą C zawiera również witaminę D.

Bibliografia:

1. Uram-Dudek, Angelika, Wawer Iwona, Paradowska Katarzyna, Iwona Wawer „Analiza składu chemicznego preparatów zawierających ekstrakt z bzu czarnego” Herbalism 9.1 (2023)
2. Kopeć Aneta, Zawistowski Jerzy „Prawdy i półprawdy w żywieniu człowieka” Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha (2023)
3. Szajewska H., Socha P., Horvath A., Rybak A., Zalewski B. M., Nehring-Gugulska M., … & Jackowska T. (2021). „Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci” Pediatria, 11, 321-338.
4. Klisowska I., Dąbek A., Zborowska I., Tabin S., Tabin I., & Tabin K. (2011) „Zagrożenia zdrowotne związane z żywieniem dzieci w wieku przedszkolnym. Zagrożenia zdrowotne wśród dzieci i młodzieży”, 161.